Brvenik je naselje opštine Raška, Republika Srbija, koje se nalazi ušću reke Brvenice u reku Ibar. Prema popisu iz 2022. godine u njemu živi 372 stanovnika. Iznad naselja se nalaze ostaci istoimenog utvrđenja. U blizini naselja se nalaze crvke Stara Pavlica iz XI veka i Nova Pavlica sagrađena krajem XIV veka, koji se nalaze pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenici kulture od velikog značaja.
Srednjovekovni grad Brvenik sagrađen je na kupastom brdu na 599 m nadmorske visine. Brvenik je bio tipičan župski grad istoimene župe, koja se u izvorima prvi put pominje 1280. godine. Čelnik Musa, zet kneza Lazara, uzeo je 1363. godine ovaj grad od humskog kneza Vojislava u zamenu za grad Zvečan.
Brvenik su potom nasledili Musini sinovi Stefan i Lazar, koji su u blizini podigli svoju zadužbinu crkvu Sv. Vavedenja, poznatiju pod nazivom Nova Pavlica. Osnova grada, nepravilnog oblika, prilagođena je terenu. Neznatni ostaci utvrđenja ipak omogućavaju uvid u unutrašnju strukturu grada, koji je bio opasan bedemom i od kojeg je sačuvan deo sa kružnom kulom osmatračnicom.
Od utvrđenja je ostalo kamenje, a nekadašnja kula pružala se južno od citadele, ka ušću reke Brvenice u Ibar, do nešto nižeg vrha (500 m nadmorske visine) na kome se nalazila isturena kula polukružnog oblika. Do nje vodi stari put ka utvrđenju, a na istočnoj strani ovog utvrđenja lagum je povezivao stari grad Brvenik sa Ibrom.
Gradac je naselje u opštini Raška, Raški okrug Republike Srbije. Prema popisu iz 2022. godine u njemu živi 138 stanovnika, dok je prema popisu iz 2002. godine u ovom mestu živelo 368 stanovnika. Mesto je poznato po manastiru Gradac iz 13 veka, zadužbinu Jelene Anžujske. Ispod samog manastira meštani su kaptirali i uredili izvor lekovite vode, koja pomaže u lečenju očnih oboljenja, a ima i blagotvorno dejstvo na organe za varenje. Uz sam izvor je uređena površina, odnosno etno selo pod nazivom Gradačka Banja koja predstavlja prostor za odmor i uživanje u gurmanskim specijalitetima ovog kraja. U ovom etno selu služi se domaća hrana (kajmak, sir i drugi mlečni proizvodi, pastrmka, kao i razni proizvodi od domaćeg brašna i raznih žitarica poput kukuruza, raži, heljde i ječma). Gradačka Banja se sastoji od uređenog parka, autentične rečne vodenice u kojoj se melje žito, a koja je jazom povezana sa Gradačkom rekom, kao i sa apartmanima, kuhinjom, terasama i letnjom baštom.
Meštani ovog kraja uglavnom se bave poljoprivredom, preradom drveta, stočarstvom i proizvodnjom mlečnih proizvoda, mesnih prerađevina, meda i sl., ugostiteljstvom, kao i obradom i ugradnjom ukrasnog kamena. Kraj obiluje prelepom prirodom, kao i drugim potencijalima za uspešan razvoj seoskog turizma.
Vrati se na vrh
